مراکزداده که میتوان آنها را گاوصندوق‌های دنیای دیجیتال نامید، در سال ۲۰۲۵ تحت تاثیر چندین روند نوظهور کلیدی قرار خواهند گرفت و باید به سرعت تغییر کنند. هوش مصنوعی بیشترین فشار را بر دیتاسنترها وارد می‌کند و شاهد نیاز روزافزون به محاسبات متراکمتری خواهیم بود که برای تحقق آن، به زیرساخت‌های قوی‌تر و کارآمدتر نیاز است.
باید انتظار داشته باشیم که ردپای کربن و خطرات زیست محیطی کاهش یابند؛ این امر به لطف ادغام انرژی‌های تجدیدپذیر با انرژی‌های سنتی و بهبود فناوری‌های سیستم سرمایشی پایدار خواهد بود. این چالش‌ها به اولویت نخست سازندگان و اپراتورهای زیرساخت‌های دیجیتال تبدیل شدهاند.
در ادامه، ده روند اصلی دیتاسنترها را که نشریه دیتاسنترداینامیک به آنها اشاره کرده است، بررسی می‌کنیم:
۱- ساخت پردیس‌های بزرگ مرکزداده
با ظهور هوش مصنوعی، کسب‌وکارها در ایالات متحده و غالب کشورهای دنیا به دیتاسنترهای بزرگ‌تر نیاز پیدا کردهاند. به همین‌دلیل، شرکت‌هایی مانند آمازون یا مایکروسافت به سرمایه‌گذاری و ساخت پردیس‌های بزرگ مراکزداده روی آوردهاند؛ برای مثال آمازون در ویرجینیا و مایکروسافت در کنتاکی در حال ساخت پردیس‌های بسیار بزرگ برای میزبانی از چندین دیتاسنتر ابرمقیاس مجزا هستند. این پردیس‌ها معمولا در نزدیکی منابع انرژی تجدیدپذیر قرار دارند تا وابستگی کمتری به برق و انرژی‌های فسیلی داشته باشند و توان ۱ گیگاوات را هدف قرار می‌دهند. این پردیس‌ها به طور ویژه برای پردازش دادههای هوش مصنوعی و اجرای بی‌درنگ سنگین‌ترین نرم‌افزارهای تجزیه و تحلیل اطلاعات طراحی شدهاند و قابلیت افزایش ظرفیت محاسبات متراکم برای سال‌های آینده را دارند.
۲- افزایش انفجاری تقاضا برای انرژی
هوش مصنوعی به حجم عظیمی از انرژی نیاز دارد. به ویژه برنامه‌هایی مانند ChatGPT، در مقایسه با یک سرویس معمولی تحت وب (مانند جست‌وجوی گوگل)، ده‌ها برابر برق بیشتری مصرف میکنند. این افزایش چشمگیر تقاضا برای انرژی، کسب‌وکارها را به استفاده از ابزارهای نوآورانه برای تقویت زیرساخت‌های خود واداشته است؛ در حالی که تلاش میکنند ردپای کربن و استفاده از انرژی‌های فسیلی را کاهش دهند. مصرف سوخت‌های جایگزین مانند هیدروژن به یکی از اولویتهای شرکت‌های بزرگ فناوری تبدیل شده و در کنار آن، شاهد سرمایه‌گذاریهای جدی در زمینه انرژی‌های هسته‌ای از سوی فعالان بزرگ صنعت دیتاسنتر هستیم.
۳- سیستمهای سرمایشی پیشرفته و پایدار
سیستمهای خنک‌کننده، همچنان از مهمترین و چالش‌برانگیزترین بخشهای دیتاسنترها به شمار میروند. امسال شاهد افزایش استفاده از سیستمهای سرمایشی مایع مستقیم (Direct Liquid Cooling) هستیم که به بهبود مدیریت سرورهای با چگالی بالا کمک میکنند و نقش مهمی در کاهش مصرف انرژی دارند. همچنین، راه‌حل‌های نوآورانه دیگری مانند سیستمهای سرمایشی غوطه‌وری در مایع (immersion cooling) بهسرعت در حال توسعه و مورد توجه بیشتری قرار گرفتهاند. این فناوری‌ها، گرمای تولیدشده از سخت‌افزارهایی مانند پردازنده و جیپییوها را به شکل موثرتری دفع میکنند و به اپراتورها این امکان را می‌دهند که تعداد بیشتری از سرورها را در یک رک نصب کنند.
۴- خودمختاری بیشتر دیتاسنترها در تامین انرژی
در سال‌های اخیر، یک جنبش گسترده در صنعت مراکز داده شکل گرفته است که هدف آن، افزایش استقلال دیتاسنترها در تولید و مصرف انرژی است. کاهش اثرات زیست محیطی، بیش از هر زمان دیگری در صدر اولویتهای سازندگان مراکزداده قرار دارد. از سوی دیگر، نیاز فزاینده به انرژی و کاهش ظرفیت تولید برق در شهرها، شرکت‌های بزرگ را به سمت خودکفایی دیتاسنترها در زمینه انرژی سوق داده است. برای دستیابی به این هدف، چندین استراتژی در حال ظهور است؛ به عنوان مثال، استفاده از راکتورهای هسته‌ای ماژولار کوچک (SMR) به عنوان منبعی پایدار و پاک، به ویژه در مناطق ایزوله. همچنین، برخی از شرکت‌ها برای مدیریت نوسانات برق و تضمین انعطاف‌پذیری بیشتر، در سیستمهای ذخیره‌سازی انرژی مانند باتری‌های با ظرفیت بالا، سرمایه‌گذاری میکنند.
۵- شبیه‌سازی دیجیتالی (دوقلوهای دیجیتال)
استفاده از دوقلوهای دیجیتال، که ابتدا برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در مراکزداده به کار گرفته می‌شد، اکنون به سایر حوزه‌ها، مانند شبیه‌سازی و تحلیل رفتار دیتاسنترها گسترش یافته است. هدف اصلی این فناوری، یافتن راه‌حل‌هایی برای کاهش مصرف انرژی و همزمان، بهبود تنظیمات سیستمهای سرمایشی و منبع تعذیه است.
۶- مکان‌یابی و تنوع‌بخشی به سایت‌های دیتاسنتر
با توجه به محدودیت‌های انرژی، مراکزداده بیشتر در مناطق صنعتی یا نقاط دور افتاده و کم‌جمعیت ساخته می‌شوند. این سایت‌های جدید، اغلب در نزدیکی منابع انرژی تجدیدپذیر یا نیروگاه‌های برق پاک مستقر می‌شوند تا از محدودیت‌های زیرساخت‌های انرژی در شهرها عبور کنند. شرکت‌هایی مانند اپل، گوگل، متا، آمازون و مایکروسافت، مناطقی مانند بیابان‌ها و روستاهای دور از شهرها را برای ساخت مراکز داده انتخاب کردهاند، در حالی که اروپایی‌ها به سراغ جنگل‌ها، کوه‌ها و سواحل رودخانه‌ها رفته‌اند. بدین ترتیب، چشم‌انداز سنتی ساخت دیتاسنتر در نزدیکی کسب‌وکارها و مراکز شهری در حال تغییر است.
۷- نوآوری در استفاده مجدد از گرما
پروژه‌هایی برای استفاده مجدد از گرمای تولیدشده توسط دیتاسنترها، با در نظر گرفتن معیارهایی همچون نزدیکی به شبکه‌های حرارتی، آغاز شده است. بسیاری از سازندگان مراکزداده، در حال بازنگری روشهای مدیریت و هدایت گرما هستند و تلاش میکنند، این گرما را به انرژی تبدیل کرده یا در شبکه‌های گرمایی به کار گیرند. نوآوری‌هایی فراتر از بازیافت حرارتی معمولی نیز ارائه شده است؛ برای مثال، از گرمای تولیدشده برای پرورش جلبک یا ماهی استفاده میکنند تا محصولاتی با ارزش افزوده بالا برای صنایع دارویی و مواد غذایی تولید کنند.
۸- نوآوری‌هایی برای افزایش چرخه عمر دیتاسنتر
این صنعت نیازمند افزایش چرخه عمر مفید تمام بخشهای دیتاسنترهاست؛ از مواد بهکار رفته در ساختمان‌ها و سازهها گرفته تا سرورها، کابل‌ها، تجهیزات الکترونیکی و غیره. در این راستا، نوآوری‌ها و ایده‌های پیشگامی شکل گرفتهاند، مانند استفاده از بتن کمکربن در ساخت‌وسازهای پایدار که استانداردهای BREEAM را رعایت میکنند. این اقدامات نه تنها برای کاهش ردپای کربن و حرکت به سمت پایداری بیشتر طراحی شدهاند؛ بلکه انتظارات آینده از ساختمان‌ها را نیز برآورده میکنند. در بلندمدت، این رویکرد جامع مزایای چشمگیری برای تمام فعالان صنعت مرکزداده به همراه خواهد داشت.
۹- تلاش برای مقبولیت بیشتر
این روزها، مراکزداده با وجود نقشی کلیدی در دنیای دیجیتال، هنوز در برخی جوامع محلی با مخالفتهایی مواجه هستند. از این رو، ذینفعان این بخش، متعهد شدهاند تا با اتخاذ رویکردهای شفافتر و پایدارتر، اشتغالزایی محلی و ایجاد روابط نزدیکتر با جوامع، مشارکتهایی در ساخت مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز عمومی و محلی دیگر داشته باشند. رویکردهایی که نه تنها رویارویی با چالش‌های اقتصاد دیجیتال را ممکن می‌سازد؛ بلکه ایجاد یک ارزش مشترک خواهد کرد.
۱۰- یافتن نیروی انسانی
برای تسریع در ساخت و تحویل مراکزداده جدید و همچنین نگهداری و بهینه‌سازی مداوم آنها، نیاز به نیروی انسانی متخصص بیشتری در بازار هست. در سال ۲۰۲۵، یکی از چالش‌های اصلی اپراتورهای دیتاسنتر، استخدام و حفظ نیروهای مستعد از صنایع دیگر خواهد بود. سرعت رشد و تحولات فناوری و بهره وری در این صنعت از توان پرورش نیروهای متخصص فراتر رفته است. بنابراین، این صنعت باید راهکارهای اساسی برای تامین نیروی انسانی در سال‌های پیش رو اتخاذ کند.
دیدگاه خود را بنویسید