به‌ندرت پیش می‌آید که یک کسب‌وکار از همان ابتدا اقدام به راه‌اندازی دیتاسنتر کند. مسیر رایج و منطقی‌تر، ایجاد یک اتاق سرور برای شروع است؛ با یک سرور و رک، و سپس افزایش آن‌ها به چند رک، سرور و تجهیزات ذخیره‌سازی. اما در این مسیر، از نقطه‌ای به بعد، نیاز به ارتقا به دیتاسنتر پیدا می‌شود؛ جایی که سرویس‌های فناوری اطلاعات شما گسترش یافته‌اند، مشتریان شما چند برابر شده‌اند و به ظرفیت‌های جدیدی نیاز دارید.

بنابراین، این سوال مطرح می‌شود که یک کسب‌وکار، چه زمانی باید اتاق سرور خود را با یک مرکزداده جایگزین کند؟ و در هنگام این ارتقا، کدام ملاحظات امنیتی، کارایی، هزینه و غیره باید در نظر گرفته شود؟

این مقاله برای کسب‌وکارهایی نوشته شده است که اکنون دارای اتاق سرور هستند و دقیقا در نقطه‌ی جایگزینی آن با یک دیتاسنتر قرار دارند، اما با انبوهی از پرسش­‌های بی‌پاسخ مواجه‌ هستند:

اتاق سرور در برابر دیتاسنتر: چه تفاوتی دارند؟

اتاق سرور و دیتاسنتر هر دو برای میزبانی تجهیزات فناوری اطلاعات طراحی شده‌اند، اما تفاوت‌های اساسی در مقیاس، زیرساخت، امنیت و قابلیت اطمینان دارند. مهم‌ترین این تفاوت‌ها عبارتند از:

مقیاس و ظرفیت

  • اتاق سرور: فضایی کوچک در داخل یک ساختمان است که معمولاً چند ده سرور را میزبانی می‌کند.
  • دیتاسنتر: تأسیساتی بزرگ است که می‌تواند هزاران سرور را در خود جای دهد و برای پشتیبانی از عملیات‌ گسترده طراحی شده است.

سیستم‌های سرمایش

  • اتاق سرور: از سیستم‌های تهویه مطبوع معمولی برای خنک‌سازی استفاده می‌کند؛ مثلاً یک یا دو کولر گازی در اتاق سرور نصب شده است.
  • دیتاسنتر: از فناوری‌های پیشرفته‌تری مانند خنک‌سازی مایع یا غوطه‌وری بهره می‌برد که کارایی بالاتری دارند.

امنیت فیزیکی

  • اتاق سرور: معمولا فقط با قفل درب محافظت می‌شود یا نهایتا یک دوربین مداربسته و سیستم اثر انگشت دارد.
  • دیتاسنتر: دارای لایه‌های متعدد امنیتی از جمله احراز هویت بیومتریک، نظارت و کنترل دسترسی پیشرفته، انواع حسگرها و سیستم‌های نظارتی آنلاین است.

بهره‌وری انرژی و پایداری

  • اتاق سرور: به دلیل محدودیت‌های فضا و منابع، کمتر به بهره‌وری انرژی توجه دارد.
  • دیتاسنتر: اغلب از منابع انرژی تجدیدپذیر و طراحی‌های پایدار برای کاهش مصرف      انرژی استفاده می‌کند؛ ضمن اینکه دارای منابع انرژی افزونه و پشتیبان (مانند      ژنراتورهای برق) است.

قابلیت اطمینان و افزونگی

  • اتاق سرور: ممکن است فاقد سیستم‌های پشتیبان قوی باشد و در برابر قطعی‌ها آسیب‌پذیرتر است.
  • دیتاسنتر: با داشتن منابع تغذیه پشتیبان، سیستم‌های خنک‌کننده افزونه و طراحی‌های مقاوم، قابلیت اطمینان بالاتری دارد.

به‌طور کلی، مراکزداده پیشرفته‌تر هستند و برای پشتیبانی از نیازهای فناوری اطلاعات در مقیاس‌های بزرگ و پیچیده، مناسب‌تر از اتاق‌های سرور خواهند بود.

چگونه بفهمیم دیگر اتاق سرور ما کافی نیست؟

برای برخی شرکت‌ها، انتخاب بین مرکزداده و اتاق سرور کاملا واضح است. یک اتاق سرور، ایده‌آل‌ترین گزینه برای کسب‌وکارهای کوچک و مشاغل تازه‌تأسیس است که نیاز به سرویس‌ها و زیرساخت‌های گسترده فناوری اطلاعات ندارند. اما سازمان‌های بزرگ یا شرکت‌های باسابقه، معمولا نیاز به مرکزداده دارند.

برای شرکت‌های متوسط، انتخاب میان اتاق سرور و دیتاسنتر چالش‌برانگیزتر است. اگر یک کسب‌وکار سال‌ها با یک اتاق سرور کار کرده باشد، اغلب هیچ نشانه‌ واضحی وجود ندارد که نشان دهد زمان ارتقا به یک مرکزداده فرا رسیده است. این خطر وجود دارد که انجام این کار، بدون ضرورت و به‌صورت زودهنگام، هزینه‌های زیادی به همراه داشته باشد.

بنابراین، مسئله این است که چگونه تشخیص دهیم اتاق سرور دیگر کافی نیست و به یک مرکزداده نیاز داریم؟ در بیشتر موارد، تصمیم‌گیری به عوامل زیر بستگی دارد:

۱-  فضای ناکافی برای سرورهای جدید

احتمالا رایج‌ترین دلیل مهاجرت از اتاق سرور به دیتاسنتر، اتمام فضای فیزیکی است. اگر نیاز به نصب رک‌ها و سرورهای بیشتری دارید اما اتاق سرور گنجایش آن‌ها را ندارد، به‌وضوح مشخص است که باید با اتاق سرور محدود و کوچک خداحافظی کرده و به سراغ یک مرکزداده بروید.

۲-  سرمایه‌گذاری روی سرورهای پیشرفته

هرچه سرورهای شما گران‌تر باشند، منطقی‌تر است که در یک مرکزداده نگهداری شوند تا در یک اتاق سرور. اگر سرورهای ارزان‌قیمت و معمولی دارید و به دلیل نشتی آب، گرمای زیاد یا قطعی برق به آن‌ها آسیبی وارد شود، ضرر زیادی نمی‌کنید. اما وقتی برای کارهای سنگین مانند هوش مصنوعی یا ارائه سرویس‌های آنلاین به هزاران نفر، سرورهای گران‌قیمتی خریداری می‌کنید، باید سیستم سرمایشی، شبکه توزیع برق، برق اضطراری، کابل‌کشی ساختاریافته، و حسگرهای دما و رطوبت نیز برای محافظت از این سرورها فراهم شود تا سرمایه شما هدر نرود.

۳-  قطعی‌های زیاد سرویس‌های IT

اگر با قطعی یا خرابی‌های مکرر سرورها مواجه هستید، این نشانه‌ای قوی برای مهاجرت به یک مرکزداده است. به‌ویژه اگر این مشکلات ریشه در ساختار اتاق سرور داشته باشند؛ مثلاً بار ترافیکی زیاد باعث خرابی سرورها شود، یا گرمای زیاد اتاق سرور باعث از کار افتادن تجهیزات شود. همچنین، خرابی سیستم برق ساختمان نیز دلیلی برای رفتن به‌سوی ساخت دیتاسنتر است.

۴-  چالش‌های کارایی شبکه

اگر احساس می‌کنید عملکرد بخش شبکه‌ی اتاق سرور ضعیف است، این موضوع می‌تواند دلیل خوبی برای استفاده از یک دیتاسنتر اختصاصی باشد. دیتاسنترها پهنای باند بیشتری دارند و نسبت به اتاق‌های سرور، که محدود به یک ساختمان و زیرساخت محلی هستند، ظرفیت و دسترسی‌های بالاتری ارائه می‌دهند. ضمن اینکه دیتاسنترها در پیکربندی، محل استقرار سرورها و نوع تجهیزات، انعطاف‌پذیری بیشتری دارند. مثلا می‌توانید از دیتاسنترهای لبه یا موبایل در نزدیکی محل مشتریان استفاده کنید تا سرویس‌های سریع‌تر و باکیفیت‌تری ارائه دهید، در حالی‌که اتاق سرور باید حتما در ساختمان شرکت قرار گیرد.

جایگزین‌هایی برای اتاق سرور و دیتاسنتر

همیشه ارتقای اتاق سرور به مرکزداده، تنها گزینه نیست و راه‌حل‌های دیگری هم در دنیای فناوری وجود دارد:

  • به‌جای ساخت یک دیتاسنتر اختصاصی داخل شرکت، از کلوکیشن‌ها یا اجاره فضا در دیتاسنترهای اشتراکی استفاده کنید.
  • انتقال تمام یا بخشی از بار کاری، سرویس‌ها و دیتاها به ابر عمومی که نیاز به زیرساخت خصوصی ندارد.
  • سرمایه‌گذاری روی یک دیتاسنتر کوچک و قابل حمل که نسبت به دیتاسنترهای سنتی، ارزان‌تر و انعطاف‌پذیرتر است. دیتاسنترهای موبایل، برخلاف اتاق‌های      سرور، دارای سیستم سرمایش، برق و امنیت پیشرفته‌تری به‌صورت یکپارچه هستند.

نتیجه‌گیری

وقتی اتاق سرور شما دیگر پاسخ‌گوی نیازها نیست، گزینه‌های زیادی در اختیار دارید. اما بزرگ‌ترین چالش، تصمیم‌گیری درباره زمان مهاجرت به راهکارهای جدید و عبور از اتاق سرور سنتی است. در نگاه اول، مراکزداده برای هر کسب‌وکاری جذاب هستند اما لزوما برای همه مناسب نیستند. شاید بهتر باشد ابتدا به سراغ سرویس‌های کلوکیشن یا ابر عمومی بروید و پس از گسترش سرویس‌های IT، اقدام به ساخت یک دیتاسنتر اختصاصی کنید.