آیوا؛ نامی که شاید برای متولدین اواسط دهة 1360 و دهة 1370 به بعد نامی ناشناخته و گنگ باشد و نهایتاً بتوانند به خاطر بیاورند در قدم‌زدن‌های خیابان جمهوری تهران چندین دستگاه ضبط و پخش صدا با این نام پشت ویترین فروشگاه‌ها دیده‌اند. اما متولدین دهه‌های 1340 و 1350 نوستالژی‌ها و خاطره‌های ناب و بکری با این برند و محصولات پیش‌رو و باکیفیت آن دارند؛ اولین لذت‌‌های شنیدن موسیقی را با دستگاه‌های این شرکت تجربه و لحظاتی یادگاری و جاودانه در زندگی‌شان ثبت کردند.
آیوا روزگاری نه چندان دور بزرگ‌ترین شرکت صوتی دنیا بود؛ حتا بالاتر از سونی و پاناسونیک. اما امروز فقط یک خاطره است. چون در یکم اکتبر سال 2002 توسط شرکت سونی خریداری شد و بعدها کم‌کم برند آیوا نیز از بین رفت.
شرکت آیوا یکی از شرکت‌های برجسته در صنعت محصولات صوتی شامل دستگاه‌های استریو پخش صدا، سیستم‌های استریو کوچک، مینی‌دیسک پلیرها، دستگاه پخش سی‌دی و نوار کاست و سیستم‌های پخش مخصوص اتومبیل‌ها بود.
شروعی مه‌آلود
چگونگي آغاز به کار آیوا مقداری مبهم است. شرکت در سال 1951 با نام «آلکو دنکی سانگیو» که سازندة میکروفن بود، پایه‌ریزی شد.
در سال 1958 سهام شرکت در بورس به معامله درآمد و در اکتبر سال 1959 نام شرکت به آیوا تغییر یافت. در همان سال کارخانه‌ای در شهر اوتسونومیا که در 60 کیلومتری شمال توکیو واقع بود، ایجاد شد و سهام شرکت به عنوان دومین سهم پرمعامله در اکتبر 1961 در بورس توکیو رتبه‌بندی شد. پیشرفت اساسی در فوریة 1964 با تولید اولین دستگاه ضبط صدای ژاپنی به نامTP707 توسط آیوا صورت گرفت و دستگاه‌های ضبط صدا و پخش به عنوان محصولات کلیدی شرکت مطرح شدند.
در سال 1967 آیوا کارخانة دیگری در Iwate ساخت و دو سال بعد زمانی که شرکت سونی سهام زیادی را در این شرکت خریداری كرد به عنوان یکی از شرکت‌های زیرمجموعة سونی مطرح شد. شاید بزرگ‌ترین برگ برنده و در عین حال بزرگ‌ترین عامل شکست این شرکت پیوند خوردن با سونی بود.
شرکت سونی به آیوا کمک کرد تا بزرگ و بزرگ‌تر شود و بتواند به بازارهای جهانی راه پیدا کند و هیچ‌گاه مشکلی به نام پشتوانة مالی یا سرمایه در گردش نداشته باشد اما هنگامی که سونی احساس کرد آیوا خطری جدی برایش تلقی می‌شود، با شلیک یک گلوله خلاصش کرد.
فراتر از مرزها
آیوا در طول دهة 1970 فعالیت زیادی در بازارهای خارج از مرز انجام داد. در اواخر دهة 1970 شرکت سرمایه‌گذاری مشترک در هنگ‌کنگ تشکیل داد. خاورمیانه به عنوان بازاری پرپتانسیل برای رشد تشخیص داده شد و آیوا در سال 1973 شرکت سرمایه‌گذاری مشترک دیگری در لبنان راه‌اندازی کرد.
زمان‌بندی شرکت بسیار خوش‌یمن بود، زیرا در همین وقت بحران نفت باعث رکود در اروپا و آمریکا شد و آسیا را به بازاری جذاب تبدیل کرد. در اوایل دهة 1970 آیوا توانست 30 درصد از سهم بازار از فروش دستگاه‌های ضبط را در آسیا از آن خود کند.
همچنین این شرکت در سال 1974 جهش بزرگی در تولید خارج از مرزها با ایجاد کارخانه در سنگاپور و تولید در آن کشور انجام داد و در همان سال کارخانة دیگری را در شمال اوتسونومیا راه‌اندازی کرد و سهام شرکت به رتبة اول در بورس توکیو تبدیل شد.
مدتی بعد بازار خاورمیانه به دلیل عدم ثبات اقتصادی و سیاسی جذابیت خود را از دست داد و آیوا تلاش کرد که وابستگی خود را به این بازار که دردسر آن زیاد شده بود، کاهش دهد و بازار اروپا و آمریکای شمالی را هدف قرار داد.
از سال 1976 تا 1978 شرکت شعبه‌هايی را برای فروش در بریتانیا، آلمان و ایالات متحدة امریکا ایجاد کرد. در اواخر دهه، فروش در اروپا و آمریکا بیش از 65 درصد کل صادرات بود. در همین دهه آیوا دامنة محصولات خود را به سیستم‌های استریوی کوچک گسترش داد.
این سیستم‌ها کیفیت بالایی از صدا را ارائه می‌دادند و خصايص پیشرفت‌های نظیر صفحه‌نمایش دیجیتالی داشتند و داخل پکیج‌هایی ارائه می‌شدند که شامل رادیو، استریوهای کوچک و بلندگو بودند. در پایان آن سال مالی، شرکت رقم سودی حدود یک میلیون دلار را اعلام کرد.
در سال 1981 آیوا برای اولینبار وارد صنعت ویدیو شد و از مدل بتامکس سونی الگوبرداری کرد. در این سال، جنگ بر سر ارزش واحد پولی ژاپن؛ یعنی ین آغاز شد و صادرات برای آیوا بسیار هزینه‌بردار بود. برای اولین بار در طول هشت سال با ضرر بزرگی مواجه شد.
در اوایل دهه 1990 شرکت به توسعة محصول خود ادامه داد. در سال 1993 آیوا توانست کنترل شرکت آمریکایی کور اینترنشنال را که تولیدکنندة لوازم جانبی کامپیوتر بود به دست بگیرد. همچنین شرکت در افزایش تولید و حضور خود در بازار ویدیو به موفقیت رسید.
زمانی که اکثر رقبای آیوا در اواسط دهه 1990 به دلیل ادامه رکود اقتصادی ژاپن وضع بدی را تجربه می‌کردند، این شرکت توانست سودآور باشد. آیوا همچنان بخش تولید خود را به خارج از مرزها منتقل مي‌کرد و در اواخر دهه بیش از 90 درصد تولیدات در کشورهای دیگر صورت می‌گرفت.
وقتی آیوا وارد هزاره جدید شد، موفق‌ترین محصولش سیستم‌های استریوی کوچک بود و به عنوان تنها هدایت‌کنندة بازار در این زمینه فعالیت مي‌کرد. بیش از نیمي از بازار در آمریکا در دهة 1990 در دست آیوا بود، اما این محصول نمي‌توانست ضامن رشد آیوا باشد و محصولات جدید مورد نیاز بود.
در بازار ژاپن آیوا توانست با محصولات متنوعی نظیر مودم، آداپتور، تلویزیون‌های رنگی 21-14 اینچی و تیونرهای دیجیتال و مینی‌دیسک‌پلیرها به موفقیت دست یابد. در سال 1997 آیوا وارد بازار تولید استریو برای اتومبیل‌ها شد و در آمریکای شمالی استریو، سی‌دی‌چنجر و سیستم پخش را عرضه کرد. در سال 1999 آیوا تولید مستقیم محصولات را در اندونزی آغاز نمود. مدتی بعد زیرمجموعة آمریکایی آیوا دی‌وی‌دی پلیر را نیز به بازار معرفی کرد.
هزاره مرگ
شروع هزاره جدید برای آیوا خوب نبود. فناوری‌های دیجیتالی جدید در قالب کامپیوترهای خانگی وارد خانه‌ها شدند. مردم دوست داشتند با کامپیوتر شخصی موسیقی گوش دهند. دانلود آهنگ‌های با فرمت MP3 رایج شده و مردم به دنبال دستگاه‌هایی در بازار بودند تا موسیقی‌های با این فرمت را گوش بدهند.
سیستم‌های HDTV وارد بازار شدند و مردم نیز به دنبال سیستم‌های پخش صوتی بودند که با HDTV کار کند. برای آیوا باورکردنی نبود ولی فناوری روی دیگرش را به او نشان داد و از همه طرف به سویش یورش آورده بود.
این شرکت تلاش زیادی کرد که خود را با بازار وفق دهد و محصولاتی جدید مطابق ذائقه جدید کاربران تولید کند اما فایده نداشت و سرعت فراگیر شدن کامپیوترهای شخصی و سیستم‌های پخش موسیقی MP3 ارزان‌قیمت بسیار سریع‌تر بود.
سونی نیز از سه یا چهار سال پیشتر که چنین وضعیتی را پیش‌بینی کرده بود کم‌کم حمایت‌های فنی، مشاوره‌ای و مالی خود را از این شرکت دریغ می‌کرد. در حالی که سونی خودش را برای موج جدید فناوری‌های دیجیتالی آماده کرده بود، آیوا را بیشتر به سوی تولید سیستم‌های صوتی قدیمی ترغیب می‌کرد و راه هرگونه تحقیق و توسعه در این شرکت را بسته بود.
طی یکی دو سال فروش سیستم‌های آیوا در بازارهای امریکا و بعد اروپا و آسیا به شدت کاهش یافت و ضررهای مالی شروع شد. در نهایت این شرکت مجبور شد در سال 2002 به سونی فروخته شود. البته، برخی تولیدات این شرکت تا سال 2006 ادامه یافت و در این سال به طور کامل متوقف و حتا برند آیوا نیز بایگانی شد.
البته، نمی‌توان گفت شرکت آیوا اصلاً به فکر آینده نبود و به دنبال تولید محصولاتی نوآورانه برای سال‌های آتی نرفت.
این شرکت در چند سال آخر عمر خود وارد حوزة پخش‌کننده‌های دی‌وی‌دی، سیستم‌های پخش صوتی درون اتومبیل‌ها و حتا سیستم‌های خانه‌های هوشمند و زیست‌محیط مانند دستگاه‌های کنترل رطوبت هوا شده بود. اما اشتباهش همین جا بود؛ نتوانست مسیر صحیح حرکت فناوری را تشخیص دهد و در تخمین و برآورد نیازهای بازار در آینده به خطا رفت.
آیوا چندین قرارداد تولید سی‌دی و دی‌وی‌دی با شرکت‌های تولیدکننده بسته بود ولی وقتی فهمید این دیسک‌های نوری برای مصارف پخش موسیقی مناسب نیستند و کاربران به سراغ MP3 پلیرها و آی‌پاد اپل رفتند، که دیگر خیلی دیر بود و کلی ضرر دادند و انبارهایی مملو از دیسک‌های نوری خام برجای گذاشتند.
یکی دیگر از دلایل شکست آیوا اصرار برای تولید محصولات موفق گذشته اما با کمی تغییر و اصلاح است. این شرکت هرگز باور نمی‌کرد به یک باره مردم از خرید محصولاتش دست خواهند کشید و به سراغ پخش‌کننده‌های صوتی مانند آی پاد اپل می‌روند.
اگر آیوا این واقعیت را باور می‌کرد، شاید می‌توانست مانند چندین شرکت فعال دیگر حوزة موسیقی و صوتی تصویری به سرعت واکنش نشان بدهد و با دل کندن از محصولات موفق سودآور قدیمی، از ابتدا سعی کند محصول نوآورانه تولید کند.
تنها خاطراتی شیرین
به هر حال کاری نمی‌توان کرد. بزرگ‌ترین شرکت صوتی جهان به یک باره نابود می‌شود و فقط خاطرات شیرین آن در ذهن کاربران باقی می‌ماند. آیوا اولین شرکتی نیست که فناوری به کام مرگ کشانده باشد و مطمئناً آخرین شرکت نیز نخواهد بود.
دیدگاه خود را بنویسید