تحقیقات جدید نشان می‌دهد یکی از روش‌های افزایش بهره‌وری و تمرکز کارمندان در محل کار، اصلاح الگوی خواب آن‌ها است. شرکت‌های پیشرو و فناوری‌محور در سراسر جهان، رویکردها و راه‌کارهای متفاوتی برای جبران کسری خواب کارمندان‌شان در پیش گرفتند که برخی واقعا جالب و شاید تأمل‌برانگیز هستند. آخرین نمونه، راه‌اندازی اتاق‌های چرت در شرکت‌های ژاپنی و الزام کارمندان به خواب نیم‌روز است.
مشکل جدی‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود
اخیرا گزارشی مفصل پیرامون خواب کارمندان در کشور ژاپن منتشر شد که بسیار جنجال‌بر‌انگیز بود و واکنش‌های متفاوت مدیران دولتی و شرکت‌های خصوصی را در پی داشت.
در این گزارش، به تغییر سبک زندگی مردم بر اثر ورود تجهیزات دیجیتال اشاره شده است و می‌گوید دستگاه‌هایی مانند اسمارت‌فون و تلویزیون باعث شدند مردم دیرتر به رخت‌خواب بروند یا آرامش فکری و ذهنی پیش از خواب را نداشته باشند.
نور آبی ساطع شده از نمایشگرهای این دستگاه باعث بی‌خوابی می‌شود. موسسه CDC اعلام کرده است در سال ۲۰۱۷، ۵۰ تا ۷۰ میلیون امریکایی از مشکل بی‌خوابی یا دیرخوابی رنج می‌برند. در گزارش ژاپنی‌ها هم اشاره شده است بیش از ۷۰ درصد مردم به اندازه کافی نمی‌خوابند و ۶۷ درصد کارمندان نیاز به اصلاح الگوی خواب دارند.
گزارش‌های منتشر شده در ایران نشان می‌دهد نزدیک به ۷ تا ۱۰ میلیون ایرانی از بی‌خوابی رنج می‌برند. دستگاه‌های دیجیتالی تنها عامل مشکلات خواب در جامعه نیستند.
داشتن چند شغل، کار تا دیروقت، نداشتن برنامه‌ریزی برای ساعت شروع و پایان خواب، مشکلات خانوادگی و شیفت دادن کارها به جای صبح به میانه و ساعت‌های پایانی روز از دیگر عواملی هستند که عادت‌های بی‌خوابی به همراه می‌آورند.
کم‌خوابی برای عموم مردم و به‌ویژه برای افرادی که کارهای حساسی در طول روز انجام می‌دهند؛ بسیار خطرناک و همراه با کاهش قدرت تعقل، تمرکز، آرامش روانی و تصمیم‌گیری است.
مشکلات کم‌خوابی و دیرخوابی
شاید تصور شود مشکلات کم‌خوابی محدود به نداشتن تمرکز یا قدرت و آمادگی ذهنی بالا است ولی تحقیقات پزشکی نشان می‌دهند یکی از عوامل بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، معده و روده، سردرد و میگرن، ضعف بینایی، دیابت، حمله قلبی، فشار خون، افزایش وزن و ضعف مفرط بدنی در کم‌خوابی و بدخوابی است.
کم‌خوابی افراد را کج خلق و زودرنج می‌کند. معمولا این افراد تعادل روحی لازم را ندارند و به‌ویژه در اجتماع و کارهای مشارکتی، نمی‌توانند حالت‌های روحی خود را ثبات بخشند. در نتیجه، دایما شاهد تغییر حالت‌های روحی آن‌ها هستند.
مشکلات خواب به طور موثری روی یادگیری و آموزش افراد تاثیر می‌گذارد و قادر نخواهند بود اطلاعات جدید را به خاطر بسپارند. مطالعات روان‌شناسی نشان می‌دهد افرادی که به بیماری اینسومنیا (بی‌خوابی) دچار هستند؛ بیشتر در خطر تصادف رانندگی بوده و تصمیم‌های اشتباه و غیرمنتظره‌ای می‌گیرند که بعدا زود پشیمان می‌شوند.
بیش از ۵ درصد مردم امریکا در طول ماه حداقل یک بار پشت فرمان به خواب رفتند. جالب است بدانید خواب عامل رقم خوردن اتفاقات بزرگی در طول تاریخ بوده است. برای نمونه می‌توان به انفجار رآکتور شماره ۴ نیروگاه چرنوبیل در اوکراین اشاره کرد که در ششم اردیبهشت سال ۱۳۶۵رخ داد. بنابراین؛ باید مشکل بی‌خوابی و کم‌خوابی را جدی گرفت و در پی رفع عادت‌های بد خوابیدن بود.
مبارزه با نه‌خواب‌ها
اصلاح الگوی خواب کارمندان و در پیش گرفتن راه‌کارهایی برای کاهش مشکلات خواب در شرکت‌ها به سال‌های اخیر برنمی‌گردد و تاریخچه‌ای طولانی‌تر دارد.
در سال ۲۰۱۵، شرکت چینی از کپسول‌های خواب برای استراحت کارمندان و جبران بی‌خوابی استفاده کرد. کپسول‌های خواب، اتاقک‌هایی بسیار کوچک و شبیه به لانه زنبور بودند که با یک تخت‌خواب مجهز شده و کارمندان در آن‌ها دراز کشیده و چرت می‌زدند.
در سال ۲۰۰۹ یک شرکت امریکایی به کارمندانی که در طول شب، ۷ ساعت کامل خوابیده باشند؛ حقوق بیشتری پرداخت می‌کرد. این شرکت برای ۲۰ روز خواب کامل ۷ ساعته در طول ماه، ۲۵ دلار جایزه می‌داد. این شرکت به مرور توانست خواب هزاران کارمند خود را اصلاح کند.
در سال ۲۰۱۷ موفق شده بود نزدیک به ۱۶ هزار کارمند از ۲۵ هزار کارمند خود را در این طرح شرکت داده و روی روند خواب‌شان نظارت داشته باشد. در سال‌های اخیر، شرکت‌های نوپا و نوآور سعی کردند روی میزان و نحوه خواب کارمندان‌شان نظارت داشته باشند.
دستگاهی همراه و کوچک طراحی شده است که می‌تواند میزان خواب‌آلودگی کارمندان را مشخص کند. برخی شرکت‌ها نیز با تغییر قوانین و سیاست‌های خود تلاش کردند از اضافه‌کاری و کار در ساعت‌های پایانی روز جلوگیری کنند تا کارمندان به موقع از شرکت خارج و به امور زندگی شخصی و خانوادگی خود برسند.
این شرکت‌ها به شدت کارمندان را از کارهای دیروقت و در طول شب برحذر داشته و به آن‌ها اجازه داشتن کار دوم یا دورکاری در منزل در ساعت‌های غروب و شب را نمی‌دهند. آن‌ها باید در ساعت مشخصی وارد رخت‌خواب شوند و در ساعت تعیین شده‌ای از خواب بیدار شوند.
اتاق‌های چرت
ژاپنی‌ها در بهبود کارایی و بهره‌وری کارمندان از دیگر کشورها جلوتر هستند. آن‌ها متوجه شدند علاوه بر اصلاح الگوی خواب شبانه، باید در طول روز و میانه کارها، به کارمندان یک استراحت خواب‌گونه بدهند.
شرکت‌های فناوری ژاپنی پی بردند یک خواب کوتاه مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه‌ای در طول روز می‌تواند کارایی و تمرکز آن‌ها را افزایش دهد. همان خواب نیمروزی که در فرهنگ ما ایرانی‌ها به خواب قیلوله معروف است و بسیاری از قدیمی‌ترها ملزم به انجام و رعایت‌اش هستند.
این خواب نباید طوری باشد که فرد وارد مراحل کامل یک خواب طولانی شود. این شرکت‌ها با برگزاری سمینارها و همایش‌هایی سعی می‌کنند کارمندان‌شان را به چرت نیم‌روز تشویق کنند. شرکت‌های فناوری از جمله پیشگامان راه‌اندازی اتاق‌های چرت در میان شرکت‌های ژاپنی هستند.
شرکت توکیویی Nextbeat دو اتاق چرت به نام «strategic sleeping rooms» یکی برای زنان و دیگری برای مردان راه‌اندازی کرده است. این اتاق‌ها در خود دفتر مرکزی این شرکت مستقر شدند.
اتاق‌ها به مبل‌های راحتی مجهز شده‌اند و طراحی، رنگ، وسایل و بوی عطر پراکنده شده در فضا به گونه‌ای است که کارمندان احساس آرامش می‌کنند و می‌توانند ذهن و روان خود را رها و تجدیدقوا کنند.
کارمندان حق ندارند هیچ وسیله دیجیتالی مانند اسمارت‌فون، تبلت، لپ‌تاپ و نظایر این‌ها را با خود به اتاق چرت ببرند. معمولا امکان استفاده بیشتر از نیم ساعت از این اتاق‌ها وجود ندارد.
شرکت Nextbeat گفته است ۳۰ دقیقه استراحت روزانه کارمندان جزیی از کار محسوب شده و برای آن حقوق پرداخت می‌کند. این مدت زمان استراحت به کل ساعت کار افزوده نمی‌شود و از ساعت ناهار کاسته نخواهد شد. کارمندان می‌توانند ساعت ۹ صبح محل کار خود را ترک و به اتاق‌های چرت مراجعه کنند.
شرکت توسعه املاک Mitsubishi Estate نیز در ماه ژانویه امسال به دفتر جدیدش اسباب‌کشی کرده و سه اتاق را برای استراحت و چرت نیم‌روز اختصاص داده است.
این شرکت با همکاری شرکت Neurospace که در زمینه برنامه‌ریزی خواب برای شرکت‌ها فعالیت دارد؛ ارزیابی‌هایی را روی کارکنان خود انجام داده و متوجه شده است که اگر کارمندان استراحت کوتاهی داشته باشند؛ تمرکز کاری بیشتری خواهند داشت و با انگیزه طول روز را ادامه می‌دهند.
مدیر شرکت Neurospace می‌گوید کارکنان و افراد مختلف پس از ۶ ساعت کار مداوم و خسته‌کننده، باید حدود نیم ساعت چرت بزنند تا بتوانند دوباره با تجدید قوای ذهنی و روانی کارهای خود را پیش ببرند.
ما خجالت می‌کشیم!
یکی از مشکلاتی که شرکت‌های ژاپنی در پیاده‌سازی چرت نیم‌روز و استفاده از اتاق‌های چرت داشتند؛ امتناع کارمندان از خوابیدن در شرکت بوده است.
کارمندان به دلایل مختلفی مانند خجالت کشیدن یا اینکه دیگران درباره‌شان چه تصوری می‌کنند؛ حاضر نبودند از اتاق‌های چرت استفاده کنند. مدیران شرکت Nextbeat برای جا انداختن این عادت، سعی کردند خودشان روزانه از اتاق‌های چرت استفاده کنند و با برگزاری نشست‌هایی؛ مزایای یک استراحت کوتاه را به کارمندان بگویند.
به تدریج، تابوی خوابیدن در محل کار شکسته شده و کارمندان بیشتری تمایل به استفاده از اتاق‌های چرت پیدا می‌کنند. شرکت Neurospace که سال‌های طولانی در زمینه خواب فعالیت داشته است؛ می‌گوید شرکت‌ها باید چرت نیم‌روز را به یک عادت و فرهنگ سازمانی و درون شرکتی تبدیل کنند.
شاید در ابتدا این‌طور به نظر برسد که فقط کارمندان تنبل، خسته، خواب‌آلود و بی‌حوصله که تعهد کاری ندارند سراغ اتاق‌های چرت می‌روند ولی باید با پشتکار مدیران، برنامه‌ریزی و طرح‌های تشویقی تمام این تفکرات منفی از ذهن‌ها پاک شود و برعکس افراد و کارمندانی که استراحت نمی‌کنند؛ متهم به کم‌کاری شوند.
افزون بر این، احتمالا اتاق‌های چرت و عادت استراحت نیم‌روز مشکلات جدیدی در شرکت‌ها ایجاد کند یا برای تمام کارمندان مقدور نباشد صندلی و میز کار خود را حتی برای چند دقیقه ترک کنند.
مدیر شرکت Neurospace می‌گوید رهبران و مدیران ارشد شرکت‌ها باید برای محدودیت‌ها، مشکلات جدید و تفاوت‌های ذاتی کار افراد در یک شرکت چاره‌اندیشی کنند. گاهی اوقات یک کارمند نیاز کمتری به چرت دارد ولی نوع فعالیت کارمند دیگری به گونه‌ای است که باید حتما ۳۰ دقیقه استراحت کند.
باید برای هریک از این کارمندان طوری برنامه‌ریزی شود که آزادانه و مشتاقانه دنبال افزایش تمرکز، قدرت تفکر، تقویت ذهن و روان خود بروند و آثار آن را در کارشان مشاهده کنند.
دیدگاه خود را بنویسید