غول‌های فناوری در حال اسباب‌کشی به متاورس هستند؛ سرمایه‌گذاران سریعا در حال جستجوي ایده‌ها و زمینه‌های جدید متاورس هستند؛ زمین در متاورس می‌خرند و بانک تاسیس می‌کنند و فروشگاه می‌زنند. متاورس همچون یک قاره جدید کشف شده در کره زمین است و هر کسب‌وکار، گروه يا فردی بتواند زودتر به آنجا برسد، زمین و منابع و گنج بیشتری خواهد داشت. آینده بی‌شک متعلق به متاورس است و دنیای واقعی و فیزیکی دیگر برای بازیگران دنیای مجازی، جذاب نیست. اما پشت همه این غوغاهای متاورس، یک فناوری و موجود کاملا واقعی خفته است. متاورس بدون آن هیچ نیست و شرکت‌ها بدون توسعه آن؛ دست‌شان به زمین‌های بکر متاورس نمی‌رسد!

«فلیپ مارانجلا»؛ کارشناس شرکت EdgeConneX می‌گوید: «متاورس مراکزداده زیادی می‌خواهد. مراکزداده لبه، خانه متاورس هستند و بدون توسعه زیرساخت‌ها، متاورس رویای زیبا بیش نیست.» فقط «مارانجلا» نیست که چنین نظری دارد؛ مدیر ارشد بخش زیرساخت‌های اینتل هم می‌گوید برای ساخت متاورس نیاز به یک ارتقای بزرگ در زیرساخت‌ها داریم و مراکزداده فعلی برای متاورس نه کافی هستند و نه پاسخ‌گو. «ریک کریچلی» از شرکت Iron Mountain Data Center که یکی از بزرگ‌ترین سازندگان مراکزداده در جهان است نیز اعتقاد دارد متاورس باعث جهش و رشد ناگهانی مراکزداده خواهد شد و ما با یک محرکه بزرگ در آینده برای زیرساخت‌های دیجیتالی روبرو هستیم.

اما رابطه متاورس با مراکزداده چیست؟ چرا مراکزداده برای متاورس اهمیت دارند و مراکزداده لبه، خانه متاورس محسوب می‌شوند؟ ابتدا بیایید یک تعریف ساده و مختصر از متاورس بدهیم و بعد سراغ ارتباط و دلایل اهمیت مراکزداده و زیرساخت‌های شبکه و دیجیتالی برای این فناوری نوظهور برویم:

متاورس چیست؟

«متاورس» (Metaverse) از ترکیب دو کلمه «Meta» به معنی «فرا» و «Universe» به معنی «جهان» تشکیل شده است که روی هم معنی «فراتر از جهان» می‌دهد. این واژه اولین بار در سال ۱۹۹۲ در رمان «تصادف در برف» (Snow Crash) نوشته «نیل استفنسون» (Neal Stephenson)  مطرح شده است. دنیایی که استفنسون در این رمان ساخته به این صورت است که افراد در دنیای مجازی، با استفاده از آواتارهای خود به معاشرت با یکدیگر می‌پردازند، خرید و فروش انجام می‌دهند و حتی با رقیبان خود مبارزه کرده و آن‌ها را شکست می‌دهند.

امروزه، شرکت‌های غول دنیای فناوری مانند فیسبوک، انویدیا، مایکروسافت، اپل، گوگل و غیره دنبال ساخت چنین دنیایی هستند و شاهدیم که هر روز بخشی از آن به واقعیت تبدیل می‌شود. متاورس یک دنیای کاملا مجازی است که افراد با استفاده از سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای خود به آن وصل شده یا بهتر است بگوییم وارد آن شده و یک زندگی مشابه دنیای واقعی را ادامه می‌دهند. آن‌ها می‌توانند با یک هویت مستقل از هویت دنیای واقعی خود در متاورس فعالیت کنند؛ در بازی‌های گروهی یا کنسرت‌ها شرکت کرده؛ ملک و طلا و ماشین خرید و فروش کنند؛ از فروشگاه‌های مواد غذایی بازدید کرده و وارد رستوران و کافه شوند؛ در یک جلسه کاری شرکت کرده و با دیگران مسابقه بدهند. 

متاورس متفاوت از شبکه‌های اجتماعی است و بر پایه فناوری‌های «واقعیت افزوده» و «واقعیت مجازی» توسعه داده می‌شود و استفاده از آن هم ابزارهایی بیشتر از یک گوشی موبایل، لپ‌تاپ و پی‌سی نیاز دارد. در اینجا، چون می‌خواهیم به ارتباط متاورس با مراکزداده اشاره کنیم؛ جای صحبت درباره مفاهیم اساسی دنیای متاورس نیست و افراد علاقه‌مند به دانستن بیشتر درباره متاورس را به مقالات روی وب ارجاع می‌دهیم.

چرا مراکزداده برای متاورس فوق‌العاده مهم هستند؟

همه ظرفیت‌های مجازی و دیجیتالی به زیرساخت‌های فیزیکی احتیاج دارند. متاورس به هر شکلی باشد؛ شامل برنامه‌های کاربردی با منابع متراکم است و به منابع شبکه و محاسبات بسیار زیادی نیاز دارد. 

«هدر دولی» از Infrastructure Masons می‌گوید: «با یک تغییر پارادایم روبرو هستیم. صحبت از تریلیون‌ها دلار درآمد است. متاورس فقط برای سرگرمی و بازی نیست؛ بلکه آموزش پزشکی، تجارت و کاربردهای بالقوه‌ای در آن هست که باعث می‌شود در آینده به شدت مورد توجه قرار بگیرد و جریان غالب در دنیای دیجیتال باشد. چیزی که مشخص نیست؛ اینکه آیا این سیستم مبتنی بر پلتفرم خواهد بود یا اکوسیستمی از تامین‌کنندگان متا داریم و شاید هم هر دو؟ اما چیزی که مشخص است؛ با داده‌های بسیار زیادی روبرو هستیم و بدون شک تقاضا برای محاسبات توزیع شده، افزایش خواهد يافت.»

یک کارشناس از شرکت Sabey Data Centers نیز اعتقاد دارد متاورس یک پلتفرم عظیم و محرکه مهمی برای کلوکیشن است. چون نیازها و ظرفیت‌های جدیدی پدید می‌آورد و جهان تازه‌ای از کاربردها و کاربرها است. برنامه‌های کاربردی که از دنیای متاورس پشتیبانی می‌کنند؛ احتمالا نیازمندی‌هایی مشابه پلتفرم‌های مدرن امروزی دارند: محاسبات متراکم، ذخیره‌سازی عظیم، تاخیرهای بسیار کم و سرعت بسیار زیاد. همه این‌ها یعنی مراکزداده باید خودشان را آماده تغییرات بنیادینی کنند.

متاورس همه بخش‌های مراکزداده را متحول می‌کند

«فلیپ مارانجلا» اشاره می‌کند متاورس نمی‌تواند بدون جهان فیزیکی رشد کند. ایده جسورانه متاورس با تعداد کمی از مکان‌های فیزیکی میزبانی داده‌ها و اپلیکیشن‌ها، به واقعیت تبدیل نمی‌شود. متاورس می‌تواند انقلابی در نحوه معاشرت افراد، نحوه انجام معاملات تجاری، نحوه اشتراک دانش و تجربیات، نحوه سفر و گردش و سرگرمی و بسیاری موارد دیگر انجام دهد اما اگر نتواند برای همه و در همه‌جا در دسترس باشد؛ یک تجربه کاربری یکنواخت و بدون اشکال ارائه نخواهد داد. همه قابلیت‌های دیجیتالی و مجازی ریشه در زیرساخت‌های فیزیکی دارند؛ بنابراین پذیرش متاورس به ناچار به معنای مراکزداده بیشتر خواهد بود. همچنین به معنای افزایش تمرکز بر اتصالات شبکه سریع‌تر و بیشتر، کاهش تاخیر، تخصیص انرژی اضافی‌تر، خنک‌سازی کارآمدتر مراکزداده و مهم‌تر از همه، مقیاس‌پذیری و توانایی گسترش ظرفیت‌ها براساس تقاضاها است.

«کوین فاسینلی» از شرکت Nortek Data Center Cooling به فشار متاورس روی خنک‌سازی و مصرف انرژی مراکزداده اشاره می‌کند و می‌گوید: «نمی‌توان تصویر روشنی از صنعت مراکزداده پس از متاورس داد ولی می‌توان پیش‌بینی کرد که به فناوری خنک‌کننده مایع پایدار و مقاوم در آینده نیاز داریم.» وقتی از اپلیکیشن‌هایی استفاده می‌کنیم که داده‌های بیشتری مصرف می‌کنند؛ در دنیای مراکزداده به معنای تولید گرمای بیشتر است. هم‌اکنون، مراکزداده با چالش‌های جدی سیستم سرمایشی روبرو هستند و قطعا می‌توان گفت باید رویکردهای جدید و متفاوتی در پیش بگیرند تا بتوانند داده‌های دنیای متاورس را میزبانی کنند.

بخوانید متاورس؛ بنویسید مراکزداده لبه

«لین گومن» سخنگوی بخش توسعه کسب‌وکار شرکت 1623 Farnam به نشریه دیتاسنترداینامیک می‌گوید: «وعده متاورس، چیزی کمتر از یک دگرگونی کامل در شیوه کار، زندگی و بازی ما نیست. برای اینکه بتوانیم به این وعده نزدیک شویم؛ متاورس باید آن‌قدر بزرگ و فراگیر باشد که مانند اینترنت در دسترس همه افراد روی کره زمین قرار بگیرد. چگونه می‌توان چیزی در این وسعت را محقق کرد؟ پاسخ فقط در رشد مراکزداده لبه محلی در شرکت‌ها و محل زندگی مردم است.»

متاورس به شبکه‌های توزیع محتوا و گزینه‌های اتصال بیشتر نیاز دارد و اکنون مراکزداده لبه می‌توانند این نیازها را برآورده کنند. داده‌ها باید کمترین تاخیر و از نزدیک‌ترین نقطه به کاربر نهایی برسند و این دقیقا فلسفه ساخت و توسعه مراکزداده لبه است. از بسیاری جهات، متاورس نشان‌دهنده نسل بعدی زیرساخت اینترنت است. صنعت مراکزداده باید تفکر خود در ارتباط با متاورس را تغییر دهد. مثلا، نوآوری‌هایی مانند سرورهای ۸۰۰ گیگابیت بر ثانیه انویدیا را به کار بگیرند. برای کاهش تاخیر، باید مراکزداده بهینه و با تاخیر بسیار کم، نزدیک کاربر نهایی باشند. 

«متیو بال»، یکی از بنیان‌گذاران Ball Metaverse Research Partners تاکید دارد بخش بزرگی از پردازش‌های متاورس به صورت محلی روی دستگاه‌ها انجام می‌شود ولی باید قید کنیم باز هم حجم عظیمی از داده‌ها، ابرداده‌ها و قدرت پردازشی باقی می‌ماند که در خارج از دستگاه مصرف‌کننده نهایی انجام شوند اما باید نزدیک به کاربر نهایی باشند. متاورس به سخت‌افزاری نیاز دارد که شامل چهار ویژگی اساسی «نزدیکی به کاربر»، «قدرت محاسباتی و ذخیره‌سازی و شبکه زیاد»، «اتصال سریع» و «پایداری» باشد و همه این‌ها فعلا در یک مرکزداده لبه شبکه جمع می‌شوند.

دنیای متاورس با مراکزداده دست‌یافتنی است

نظرات کارشناسان و مدیران شرکت‌ها و کسب‌وکارهای مختلف در ارتباط با متاورس و مراکزداده را خواندیم. آن چیزی که مشخص است؛ صنعت دیتاسنتر باید آماده دگرگونی‌های زیادی برای پذیریش نسل جدیدی از اپلیکیشن‌ها و فناوری‌های دیجیتالی باشد؛ حالا متاورس به هر شکل و ماهیتی پیاده‌سازی شود. از آن سو، بازیگران بزرگ متاورس و سرمایه‌گذاران روی این دنیای مجازی باید بدانند که تحقق چنین چیزی بدون مراکزداده و زیرساخت‌های شبکه و فیزیکی فوق سریع، با تاخیر کم، در دسترس و پایدار شدنی نیست. پس، باید روی بخش لجستیک متاورس هم توجه داشته باشند. در مقالات آینده، سعی می‌کنیم الزامات یک مرکزداده برای پذیرش و میزبانی از متاورس را بررسی کنیم.