این روزها کمتر کسی پیدا می‌شود که مشتری کوالکام نباشد. این شرکت  تراشه‌ساز حداقل روی یکی از اسمارت‌فون‌ها، تبلت، لپ‌تاپ و دستگاه‌های  همراه دیگر ما یک تراشه دارد و جایگزین اینتل در سال‌های دور شده است. غول  پردازنده‌های موبایل و یکی از بزرگ‌ترین کسب‌وکارهای نیمه هادی در جهان،  آن‌قدر قوی است که اپل را به چالش می‌کشاند و روی طراحی آیفون‌ها تاثیرگذار  است؛ بخش مودم‌های موبایل اینتل را ورشکسته می‌کند و سامسونگ بدون او  نمی‌تواند بزرگ‌ترین سازنده گوشی در جهان باشد.

                                

غول صنعت‌ها

می‌خواهیم درباره شرکتی صحبت کنیم که ۲۲۴ دفتر بین‌المللی برای آن کار می‌کنند.

درآمد این برند آمریکایی در سال ۲۰۱۷ حدود ۲۲.۳ میلیارد دلار و تعداد  کارمندان آن در سرتاسر جهان ۳۳۸۰۰ نفر اعلام شده است. کوالکام اصلا در  دنیای فناوری برندی حاشیه‌ای یا بی‌تاثیر نیست و در بزرگ‌ترین تغییر و  تحولات یا رویدادها حضور دارد.

هر ساله، ده‌ها شرکت بزرگ دنیا و میلیون‌ها رسانه منتظر معرفی تراشه  موبایل جدید این شرکت هستند و زیربرند اسنپدراگون آن بیشتر از هر محصول  دیگری شنیده می‌شود.

اما چگونه کوالکام توانست غول‌های تراشه‌سازی مانند اینتل و ای‌ام‌دی را  شکست دهد و به رتبه اول سازنده پردازنده موبایل در دنیا بدل گردد؟

صنعت ارتباطات ماهواره‌ای

شاید ما نام کوالکام را در سال‌های اخیر شنیده باشیم ولی تاریخ تاسیس این شرکت به نیمه‌های قرن بیستم بازمی‌گردد.

در سال ۱۹۵۹، دو هم‌کلاسی سابق رشته‌های مهندسی دانشگاه MIT به‌نام‌های اروین جیکوبز (Irwin Jacobs) و اندرو ویتربی(Andrew Viterbi)  در یک کنفرانس دانشگاهی مجددا با هم دیدار کردند.

ملاقات آن‌ها منجر به زنده شدن مجدد دوستی‌ها شد که در سال‌های بعد به تشکیل شرکت مشاوره‌ای و پایه‌گذاری کوالکام بزرگ انجامید.

این دو دوست و هم‌کلاسی قدیمی ابتدا یک شرکت مشاوره‌ای تاسیس و بعد در سال ۱۹۶۸ شرکتی به نام Linkabit برای تولید تجهیزات مخابراتی راه‌اندازی کردند.

لینکابیت، محل تلاقی استعدادها و دانش جیکوبز و ویتربی بود.  جیکوبز یک استاد مهندسی برق بود و اولین کتاب راهنمای جامع ارتباطات جهان را چاپ کرده است.

ویتربی در طراحی تجهیزات تلمتری اولین ماهواره‌ی موفق آمریکایی‌ها همکاری  داشته و یکی از پیشگامان توسعه‌ی فناوری‌های انتقال دیجیتال بود که در  سیستم‌های مخابراتی و تجهیزات ماهواره‌ای کارایی داشتند. آن‌ها تجربیات خود در ماهواره‌های دیجیتالی را به صنعت تلویزیون و بعد مودم‌های ارتباطی انتقال دادند.

حلقه سوم موفقیت شرکت کوالکام، یکی از کارمندان شرکت لینکابیت به نام  «کلین گیلهوسن» است. او تحقیقات اولیه‌ای را روی ریزپردازنده‌ها برای طراحی  مودم‌های ماهواره‌ای آغاز کرد. تحقیقاتی که بعدا زمینه‌ساز ظهور یک غول  تراشه‌ساز شدند.

ریزپردازنده‌های لینکابیت یا LMP، در نهایت برای اولین ‌بار در سال ۱۹۷۴ رونمایی شدند که از نمونه‌های آماده‌ در صنعت آن سال‌ها استفاده می‌کرد.

در سال‌های بعد، شرکت لینکابیت با سفارشی‌سازی تراشه‌های خود، آن‌ها را در  کابین هواپیماها، تجهیزات نظامی و تلویزیون‌های کابلی جاسازی کردند و به  فروش و سود بالایی دست یافتند.

در سال ۱۹۸۰، شرکت لینکابیت به شرکتی با بیش از هزار کارمند تبدیل شده بود و درآمد سالانه ۱۰۰ میلیون دلاری داشت.

صنعت حمل‌ونقل

انگار همیشه برای افراد موفق تقدیر این است که شرکت خودتاسیس را رها کرده و سراغ تاسیس شرکت دیگری بروند.

بنیان‌گذاران کوالکام در سال ۱۹۸۵ شرکت لینکابیت را رها کرده و شرکت Qualcomm Inc را تاسیس کردند. نام کوالکام با همفکری چند موسسه و برگرفته از Quality Communications  انتخاب شد.

این شرکت تازه تاسیس از همان ابتدا به سوی پیاده‌سازی فناوری‌های ارتباطی  دیجیتال ماهواره‌ای کشیده شده و وارد صنعت حمل‌ونقل هوایی شدند.

در آن زمان، بازار حمل‌ونقل امریکا نوظهور و بسیار سودآور بود. نیاز شدیدی  به فناوری‌های دیجیتالی و از جمله ارتباطات بی‌سیم داشت. جیکوبز و ویتربی  راه‌کارهایی برای بهبود ارتباطات درگیر حمل‌ونقل جاده‌ای و حمل‌ونقل هوایی  دادند.

اولین محصول رسمی کوالکام، به‌نام OmniTRACS، یک سیستم ارتباطی ماهواره‌ای برای برقراری ارتباطات جاده‌ای میان کامیون‌ها و کارفرماها بود. این محصول با GPS کار می‌کرد و در سیگنال دیگر شبکه‌ها و محصولات هیچ دخالت و تداخلی نداشت.

این سیستم در سال ۱۹۸۸ طی مراسمی به ۳۰۰ رهبر صنعتی دنیا معرفی شد و چند  ماه بعد اولین قراردادهای تولید و عرضه آن منعقد گردید. شرکت اشنایدر اولین  مشتری OmniTRACS بود. در سال‌های بعد، OmniTRACS فروش بیشتر و بیشتری پیدا کرد و هزاران کامیون در امریکا و بعدا کانادا و اروپا به این سیستم مجهز شدند.

سهام کوالکام به صورت عمومی عرضه شد. توسعه بین‌المللی کسب‌وکار کوالکام  سرعت بیشتری گرفت و به کشورهایی مانند برزیل و ژاپن توسعه یافت.

با شروع سال ۱۹۹۲، بیش از ۲۳ هزار ترمینال اومنی‌ترکس در سرتاسر جهان نصب  شده بودند و ۱۵۰ شرکت حمل‌ونقل با ناوگانی تا ۵۰ هزار کامیون، از خدمات  کوالکام استفاده می‌کردند. هر روزه، حدود ۴۰۰ هزار پیام در شبکه‌ی  پیام‌رسانی اومنی‌ترکس ردوبدل می‌شد.

صنعت موبایل

امروزه کوالکام را بیشتر با پردازنده‌های موبایل می‌شناسیم. هر گاه نام  کوالکام شنیده می‌شود؛ یاد دستگاه‌های موبایل و همراهی می‌افتیم که در قلب  خود تراشه‌های کوالکام راه دارند. البته، این شرکت در ساخت تراشه‌های  وای‌فای و مودم هم یکی از بزرگ‌ترین بازیگران دنیا است. 

در سال ۱۹۷۷، اولین برج‌های مخابراتی سلولی ساخته شدند و شاهد اولین  شبکه‌های تلفن همراه بودیم. سال ۱۹۸۵ بیش از ۳۰۰ هزار امریکایی به شبکه  ارتباطی آنالوگ موبایل متصل شده بودند ولی بنیان‌گذاران کوالکام می‌دانستند  به‌زودی سیگنال‌های دیجیتالی روی کار می‌آیند.

به‌همین دلیل آن‌ها شروع به طراحی و توسعه‌ی سرویسی کردند که امید داشتند  به‌سرعت جایگزین سیستم‌های موجود شده و درنهایت همه‌ی تماس‌های همراه روی  آن شبکه انجام شود. سال ۱۹۸۹، استاندارد ارتباطی شرکت زیمنس به نام TDMA مورد استقبال عمومی قرار گرفت ولی کوالکام استاندارد CDMA را پیشنهاد کرده بود.

CDMA به وضوح برتری‌ها و مزایای کاربردی نسبت به TDMA داشت ولی برای توسعه و استفاده روی دستگاه‌های همراه و از جمله گوشی‌های  موبایل نیاز به یک قلب تپنده داشت. کوالکام تراشه‌های ارتباطی را در نتیجه‌  همین نیاز توسعه داد تا استاندارد CDMA با استفاده از آن‌ها در تجهیزات ارتباطی استفاده شود.

در واقع، پردازنده‌ها هم برای دستگاه‌های مخصوص مصرف‌کننده و هم تجهیزات ارتباطی برج‌های مخابراتی طراحی و ساخته می‌شدند. کوالکام در ابتدا برای توسعه و استفاده از سیستم ارتباطی CDMA با موانعی روبرو بود. غالب شرکت‌های مخابراتی طرفدار TDMA بودند و از سوی دیگر هزینه‌های توسعه شبکه ارتباطی CDMA بسیار زیاد بود.

جیکوبز در مراسم سال ۱۹۸۹ انجمن فعالان صنعت تلفن همراه، استاندارد شرکت  خود را معرفی کرد و پس از استقبال نسبی از آن، در همان سال سرمایه‌ای نزدیک  به ۳۰ میلیون دلار برای توسعه و تست شبکه خود جمع‌آوری کردند.

شرکت‌های مخابراتی مانند نوکیا، موتورولا، سونی و نورژن تلکام به سوی  کوالکام گرایش پیدا کردند و در سال ۱۹۹۱ آزمایش‌های نهایی و گسترده‌ای روی  شبکه CDMA شروع شد که در نهایت فناوری جیکوبز و ویتربی به ثبت جهانی رسید و بستر اول ارتباطات سلولی در سراسر دنیا شد.

حالا، کوالکام مسئول توسعه زیرساخت و شبکه CDMA در  هر منطقه و کشور بود. در نتیجه، مجبور شدند در سال ۱۹۹۱ سهام خود را  به‌صورت عمومی در بورس عرضه کنند که منجر به جذب ۵۳ میلیون دلار سرمایه شد.

کوالکام به موازات توسعه شبکه موبایل CDMA، روی  مودم‌های ارتباطی، دستگاه‌های پردازش سیگنال، بوردهای اختصاصی و چندین  پروژه و کار تحقیقاتی دیگر برای دولت و ارتش فعالیت داشت.

همین‌طور، با شرکت تولیدکننده مشهور ماهواره Loral Corporation وارد همکاری شدند تا در مناطقی که امکان توسعه و پیاده‌سازی شبکه CDMA وجود ندارد؛ از ارتباطات مخابراتی مبتنی بر ماهواره در نزدیکی جو زمین استفاده کنند.

داستان توسعه و فراگیر شدن CDMA بسیار طولانی ولی جذاب است. اینکه چطور شرکت سونی وارد همکاری با کوالکام شد تا سخت‌افزار مصرف‌کننده برای اتصال به شبکه CDMA را بسازد و ده‌ها شرکت مخابراتی و ارتباطی وارد قرارداد با کوالکام شدند تا از CDMA استفاده کنند.

کوالکام همیشه رو به رشد و سوددهی نبوده است. در حد فاصله سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ که هنوز درگیری­ها و مشکلاتی سر راه استفاده از CDMA بود؛ سال‌های ضرردهی کوالکام بوده و آن‌ها مرتبا مجبور به دریافت سرمایه  جدیدی برای توسعه کار می‌شدند ولی چشم‌انداز شرکت بسیار روشن و موفقیت‌آمیز  بود.

در سال ۱۹۹۷، حدود ۵۷ درصد از تمامی سیستم‌های وایرلسی در دست ساخت، از استاندارد CDMA کوالکام پیروی می‌کردند که در آن زمان ۴ میلیون کاربر داشت.

کوالکام همیشه به تولید ریزپردازنده اهمیت داده و یکی از شاخه‌های اصلی کسب‌وکارش محسوب می‌شد. با تولد شرکت ARM در اواخر قرن بیستم و معماری آزاد پردازنده‌های این شرکت، برگ برنده دیگری  به دست کوالکام رسید و این شرکت را به یکی از تأمین‌کننده‌های اصلی  تراشه‌های مبتنی بر ARM در جهان تبدیل کرد که پردازنده‌هایش در هزاران گوشی موبایل استفاده می‌شدند.

از ماهواره تا موبایل

همان‌طور که خواندیم؛ شرکت کوالکام ابتدا با توسعه فناوری‌های ارتباطی  برای شبکه‌های ماهواره‌ای و مخابراتی جو زمین آغاز کرد و بعد شبکه ارتباطی  سیستم حمل و نقل امریکا را توسعه داد.

در نهایت، شبکه‌های موبایل CDMA در سراسر جهان توسط کوالکام راه‌اندازی شد و تراشه‌های محصولات مصرف‌کننده این شبکه تولید و عرضه شدند.

شاید بتوان گفت کوالکام همیشه برای فروش محصولات خودش، ابتدا استاندارد و  زیرساخت‌اش را توسعه داده و رمز موفقیت این شرکت در همین تولید فناوری پیش  از تولید محصول است.