اگر بخواهیم فهرستی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ورشکسته دنیای آی‌تی و فناوری تهیه کنیم؛ بی‌گمان نام «ناول» را باید جزو اولین برندها بیاوریم چون یک شرکت بزرگ و معروف تجاری با محصولاتی مجهز به فناوری‌های برجسته و گسترده بود که اکنون در حال فراموشی از یادها است. اگرچه داستان سقوط ناول با داستان سقوط دیگر شرکت‌های آی‌تی همانند و آشنا است ولی جالب و جذاب است و درس‌ها و عبرت‌های مهمی دارد. دلایلی که هریک می‌توانستند یک شرکت بزرگ را به ورطه نابودی بکشانند، همزمان به سراغ ناول رفتند و این شرکت را وارد یک دوره طولانی‌مدت تنزل و سقوط کردند.
تاریخچه
شرکت ناول در سال ۱۹۷۹ با نام Novell Data Systems Inc یا NDSI در اورم ایالت یوتاه امریکا به عنوان یک شرکت سازنده سخت‌افزار برای سیستم‌های CP/M تاسیس شد.
برخلاف بسیاری از شرکت‌های آی‌تی در این دهه نه با یک شخص بلکه با همکاری و سرمایه چندین نفر شروع به کار کرد که در میان‌شان دو سه نفری تجربه و سوابق کاری و مدیریتی خوبی در شرکت‌های مطرح دنیا داشتند. شروع کار ناول چندان رضایت‌بخش نبود و میکروکامپیوترهایی که می‌ساخت در برابر رقبا ضعیف بودند.
به همین دلیل، ناول برای عرضه اندام و رقابت در بازار به سوی برنامه‌سازی ارتباط چندین میکروکامپیوتر با یکدیگر رفت و تیم‌های نرم‌افزاری از چندین شرکت مانند ERI گرد‌آوری کرد. موسسان ناول در شرکت‌های دولتی و پروژه‌های بزرگ سازمان‌های فناوری این کشور نفوذ و ارتباط داشتند و از این طریق می‌توانستند برای هوشمندسازی سیستم‌های کامپیوتری یا ارائه نرم‌افزارهای خاص پروژه‌هایی بگیرند.
در سال ۱۹۸۳ NDSI به Novell تغییر نام داد و دقیقا یک سال بعد به سراغ ارايه نرم‌افزارهایی برای سخت‌افزارهای شبکه سازمانی و به طور ویژه طراحی یک سیستم‌عامل شبکه (NOS) چند پلتفرمی رفت که به نام NetWare شناخته می‌شود و شاخص‌ترین و موفق‌ترین محصول این شرکت برای ده دهه در بازار نرم‌افزارهای شبکه بود.
در واقع، ناول با طراحی سخت‌افزار و میکروکامپیوتر شروع کرد ولی وقتی فهمید نمی‌تواند با شرکت‌های موجود در این بازار رقابت کند؛ به سراغ یک بازار تازه و رو به رشد رفت و با استفاده از لینک‌هایی که در سازمان‌های بسیار بزرگ داشت؛ مشتریان را جذب کرد.
ناول مترادف شبکه
ناول برای بسیاری از فعالات بازار همراه و مترادف با نام «شبکه» است. عمده فعالیت این شرکت در دهه ۹۰ میلادی روی محصولات نرم‌افزاری شبکه سازمانی و اینترپرایس بود.
در واقع؛ شاید بازار نرم‌افزار شبکه اینترپرایسی که اکنون می‌شناسیم حاصل تلاش‌ها و محصولات این شرکت باشد. چرا این حرف را می‌زنیم؟
چون در دهه ۹۰ بیش از ۷۰ درصد سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ تجاری داشتند از محصول NetWare شرکت ناول استفاده می‌کردند که یک سیستم‌عامل تحت شبکه عالی برای مدیریت و کنترل سیستم‌ها بود. ناول فرمانده بلامنازع دنیای نرم‌فزار شبکه بود.
این شرکت در سال ۱۹۷۹ تاسیس شد ولی به یک بار رشد و ظهور چشم‌گیری داشت. همان‌طور که مایکروسافت در حال رشد سریع در این دهه در بازار کامپیوترهای دسکتاپ بود؛ ناول هم در بازار نرم‌افزارهای شبکه رشد سریعی را تجربه می‌کرد و از همین‌جا ماجراهای رقابت این دو شرکت آغاز گردید.
حسادت و بغض مایکروسافت
اولین مشکل ناول از ماشکروسافت شروع شد. ناول موفقیت چشم‌گیرش را مدیون پلتفرم شبکه NetWare بود و شاید بشود گفت خودش را پشت این سیستم پنهان کرده بود.
اما این پلتفرم مورد توجه و حسادت مایکروسافت قرار گرفت. گفتیم در آن برهه مایکروسافت در حال رشد سریع و سوار شدن بر بازار کامپیوترهای دسکتاپ بود ولی به طبع دوست داشت در دنیای نرم‌افزارهای شبکه و بازار پرسود این بازار هم سهم بزرگی داشته باشد.
مایکروسافت در بازار شبکه به هر شرکتی که در حال رشد سریع بود و داشت بزرگ و بزرگ‌تر می‌شد؛ حسادت می‌کرد و یک رقابت ناسالم و جنگ علنی را برعلیه‌اش به راه می‌انداخت. بنابراین؛ ناول خیلی سریع سر لوله تفنگ مایکروسافت را روی شقیقه خود حس کرد و به همین دلیل به سراغ پلتفرم رقیب یعنی لینوکس و توسعه توزیع اوپن‌سوزه (OpenSUSE) لینوکس رفت. ناول دقیقا در اوایل دهه ۲۰۰۰ به سراغ توسعه یک نسخه از هسته لینوکس رفت تا شاید از زیر سایه و نگاه مایکروسافت خارج شود.
تکبر
بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط بازار وقتی حس می‌کنند زیر ذره‌بین نگاه بزرگان آن بازار هستند؛ پیش خودشان می‌گویند «حتما چیز مهمی داریم» و همین جمله شروع یک تکبر و خودبزرگ‌بینی می‌شود که کار دست‌شان خواهد داد.
بسیاری از کارشناسان بازار اعتقاد دارند ناول هم به خاطر موفقیت سریع NetWare و هم دنباله نگاه‌ها و توجه‌های خاص مایکروسافت به این شرکت، دچار یک تکبر شد. چرا خود را بزرگ و پیروز همیشه‌گی ندانند؟ بر بازار شبکه تسلط داشتند، محصول خوب، نام تجاری غالب، سود خوب، شبکه توزیع خوب در سراسر جهان و یک کسب‌وکار سیستم‌عاملی شبکه‌ای خوب.
نزدیک‌ترین رقیب ناول در این بازار شرکت Banyan با سیستم‌عامل VINES بود که اصلا خطر و تهدیدی برایش محسوب نمی‌شد. نزدیک به ۱۷ پلتفرم در بازار نرم‌افزار شبکه از جمله Artisoft و مایکروسافت بود ولی هریک روی حوزه‌های دیگری کار می‌کردند یا محصول‌شان این قدر ضعیف و خنده‌دار بود که مدیران ناول از جانب‌شان احساس خطری نمی‌کردند.
مایکروسافت محصولات NOS خود را روی سیستم‌عامل داس و ویندوز ۳ همراه با سخت‌افزارهای شبکه 3Com ارایه می‌کرد که مضحک به نظر می‌رسیدند. همه این دلایل و وضعیت بازار به تکبر و اطمینان از خود ناول افزود و آن‌ها به دنبال پلتفرم و چالش جدیدی نبودند.
از دست دادن تمرکز
ناول وقتی تصور می‌کرد بازار نرم‌افزار شبکه تا ابد برای خودش باقی خواهد ماند؛ وسوسه شد وارد بازارهای دیگر هم بشود و یک مایکروسافت جدید باشد.
بنابراین؛ شروع به خریدن کسب‌وکارهای کوچک در حوزه‌های مختلف کرد و همزمان در چندین جبهه و بازار با شرکت‌های بزرگی از جمله مایکروسافت وارد رقابت و یقه‌گیری شد. ناول شرکت WordPerfect را برای رقابت با ورد مایکروسافت خرید، Quattro Pro را برای رقابت با اکسل مایکروسافت خرید.
همچنین؛ انبوهی از ایده‌ها و طرح‌های جدید را رونمایی و وعده داد تا سال‌های آینده محصولات‌شان وارد بازار خواهند شد. همین استراتژی را مرورگر وب نت‌اسکیپ در برهه‌ای که در اوج بود پیش گرفت و اکنون هم و بیش از شرکت گوگل می‌بینیم.
اشتباه بزرگ شرکت ناول این بود که یک جنگ در چند جبهه را برعلیه شرکت‌هایی مانند مایکروسافت آغاز کرد و به اشتباه تصور می‌کرد در تمام جبهه‌ها برنده خواهد بود چون بازار شبکه در دست‌اش است.
جنگ مغلوبه شد
تمام افرادی که چندین سال در حوزه نرم‌افزارهای شبکه کار کردند به خوبی می‌دانند که در آن سال‌ها چه اتفاقی افتاد. مایکروسافت با یک استراتژی صحیح خودش را از 3Com جدا کرد و سیستم‌عامل ویندوز NT را توسعه و روانه بازار کرد.
NT یک سیستم‌عامل اختصاصی برای بازار شبکه بود و با توجه به عقبه بسیار قوی ویندوزهای قبلی کم‌کم شروع به تسخیر بازار NetWare گرفت. البته، این اتفاق به صورت ضربتی و ناگهانی نیفتاد و به مرور زمان بازار نرم‌افزارهای شبکه از دست ناول خارج و در دست مایکروسافت قرار گرفت.
در این برهه، ناول می‌توانست و زمان کافی را داشت که چشم‌انداز جدیدی برای خودش ترسیم کند و با تغییر برخی رویه‌ها دوباره به بازار برگردد ولی باز هم به دلایلی این اتفاق رخ نداد. وقتی یک شرکت بزرگ در سراشیبی سقوط به قعره یک دره قرار می‌گیرد؛ خیلی سخت می‌توان جلویش را گرفت.
ناول همزمان در جبهه‌های دیگر هم مانند توسعه توزیع لینوکس به خاطر نداشتن یک استراتژی مشخص کسب‌وکاری و درآمدزایی شروع به شکست خوردن کرد.
الان ناول کجاست؟
ابتدا در سال ۲۰۱۰ و در حالی که همگان تصور می‌کردند شرکت وی‌ام‌ویر ناول را می‌خرد؛ موسسه Attachmateبا قیمت ۲.۲ میلیارد دلار تصاحب‌اش و تقسیم‌اش کرد و در سال ۲۰۱۴ نیز شرکت Micro Focus ناول را خرید.
هنوز برند و برخی دارایی‌های معنوی این شرکت مانند نام دامنه و غیره به اسم ناول هستند ولی در تملک شرکت میکروفوکوس قرار دارند.
بخش توسعه توزیع لینوکس اوپن‌سوزه آن هنوز فعال است که تنها بخش سوده این شرکت در اواخر کارش بود و بقیه بخش‌ها و محصولات به فراموشی سپرده شده و غبار تاریخ احتمالا تا ابد مدفون‌شان می‌کند.
دیدگاه خود را بنویسید